Penicilline Een keerpunt in de behandeling van bacteriële infecties kwam met de uitvinding van penicilline in 1928 door Flemming, Florey en Chain⁵. Bacteriële infecties waren en zijn een risico voor moeder en kind. Na het breken van de vliezen kan een infectie bij de moeder overgedragen worden op het kind. Dat was vooral aan de orde toen het nog gebruikelijk was inwendig onderzoek te doen na het breken van de vliezen, ook als de bevalling nog niet op gang was gekomen. Met die handeling bleek het risico op sterfte door infectie bij het kind meer dan te verdubbelen als het kind niet binnen 24 uur werd geboren⁵. Dat beleid is nu aangepast. Syfilis Penicilline bood ook uitkomst in de behandeling van syfilis (lues); een seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door de bacterie Spirocheet. Na de ontdekking van Amerika namen zeelieden deze ziekte mee naar Europa, waar deze zich eind 15e eeuw zeer snel verspreidde. Als een vrouw zwanger was, terwijl zij was geïnfecteerd, kon dat sterfte van de vrucht en dus een miskraam in alle stadia van de zwangerschap veroorzaken. Werd het kind levend geboren, dan kon het door syfilis veroorzaakte afwijkingen hebben. Paul Ehrlich ontwikkelde rond 1909 het eerste chemotherapeuticum, Salversan®, dat effectief was als behandeling, maar ook erg toxisch. Penicilline bleek wel een veilige behandeling. Zwangeren worden sinds de jaren 50 van de vorige eeuw gescreend op deze aandoening⁶. Hiv en aids Een vergelijkbare historie betreft aids⁷. In 1983 werd de verwekker ervan, hiv (humane immunodeficiency virus), ontdekt. Dit virus, dat wordt overgedragen via seksueel contact en besmette naalden, kan ook door de moeder overgebracht worden naar haar kind. Dat gebeurt meestal niet gedurende de zwangerschap, maar tijdens de geboorte of door borstvoeding. In 1999 kwam een korte kuur op de markt voor geïnfecteerde zwangeren, waardoor de kans op hiv bij de pasgeborene enorm afnam. In het standaard bloedonderzoek bij zwangere vrouwen zit sinds 2004 ook de HIV test. Inmiddels komt in Nederland de overdracht van hiv van moeder op kind nog nauwelijks voor. De kans is kleiner dan 1% als de moeder tijdens de zwangerschap behandeld wordt met hiv-remmers. Als bij de vrouw gedurende haar zwangerschap in het bloed geen virus aantoonbaar is geweest, kan zij indien gewenst borstvoeding geven.